Τι είναι η Τρυγία (Πέτρα στα Δόντια)

Τα μικρόβια στην οδοντική πλάκα παράγουν οξέα σαν υποπροϊόν του μεταβολισμού τους. Αυτό δημιουργεί ένα όξινο περιβάλλον στο στόμα και προκαλεί την απώλεια ιόντων ασβεστίου απο την αδαμαντίνη των δοντιών (απασβεστίωση). Το ασβέστιο καθώς και φωσφορικά και άλλα ανόργανα άλατα που βρίσκονται στο σάλιο απορροφώνται απο την οδοντική πλάκα και σταδιακά σκληραίνουν τη δομή της. Τελικά η σκλήρυνση της οδοντικής πλάκας δημιουργεί την πολύ σκληρή πέτρα πάνω στα δόντια. Το κύριο συστατικό της είναι τα άλατα φωσφορικού ασβεστίου, ένα σκληρό μή διαλυτό υλικό που προσκολλάται σταθερά πάνω στο δόντι.

Η εναπόθεση πέτρας δημιουργεί μια αδρή και ανώμαλη επιφάνεια, κάνοντας ευκολότερη την προσκόλληση και άλλων βακτηρίων και αλάτων, και την παραγωγή περισσότερων οξέων που ενισχύουν την απασβεστίωση. Αυτός ο επαναλαμβανόμενος κύκλος καταλήγει στη συνεχή εναπόθεση και νέων στρωμάτων τρυγίας πάνω στα δόντια.

Μορφές πέτρας των δοντιών

• Υπερουλική τρυγία - Η πέτρα πάνω στο εμφανές τμήμα του δοντιού πάνω απο τα ούλα είναι η πιό κοινή μορφή, και η λιγότερο επικίνδυνη γιατί τουλάχιστον γίνεται εύκολα αντιληπτή επιτρέποντας μας να επισκεφθούμε τον οδοντίατρο μας για να την απομακρύνει.
• Υποουλική τρυγία - Η πέτρα που σχηματίζεται κάτω από τη γραμμή των ούλων είναι πιό επικίνδυνη καθώς δημιουργεί θύλακες ανάμεσα στα δόντια και τα ούλα που παγιδεύουν την πλάκα υποουλικά και δεν επιτρέπουν την απομάκρυνση της. Επιπλέον γίνεται δύσκολα αντιληπτή, καθώς πολλές φορές μπορεί να υπάρχει υποουλική πέτρα χωρίς παράλληλα να υπάρχει συγκέντρωση τρυγίας και υπερουλικά.

• Τα μικρόβια και η οδοντική πλάκα προσκολλώνται ευκολότερα πάνω στην αδρή επιφάνεια της τρυγίας παρά σε ένα καθαρό και στιλπνό δόντι.
• Υπολείμματα τροφών και μικρόβια παγιδεύονται ευκολότερα κάτω από την πέτρα.
• Η απομάκρυνση της πλάκας γίνεται δυσκολότερη.
• Η πέτρα ερεθίζει τους ουλικούς ιστούς και προκαλεί υφίζηση ούλων.
• Η ύπαρξη πέτρας στα δόντια αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο τερηδόνας και περιοδοντικής νόσου (ουλίτιδας).
• Η εμφάνιση των δοντιών γίνεται αντιαισθητική, όχι μόνον απο την ύπαρξη της πέτρας αλλά επίσης λόγω της δυσχρωμίας που προκαλεί η ευκολότερη απορρόφηση χρωστικών στην αδρή και πορώδη δομή της τρυγίας.

Οι εναποθέσεις υπερουλικής πέτρας είναι αρκετά εύκολο να εντοπιστούν, είτε με οπτικό έλεγχο είτε και δια της αφής περνώντας το δάχτυλο ή τη γλώσσα μας μας πάνω απο τα δόντια. Η πέτρα έχει χρώμα απο υποκίτρινο έως καφέ, και είνα αδρή στην αφή. Αν νοιώσουμε ότι η επιφάνεια του δοντιού είναι άγρια και όχι στιλπνή, πιθανότατα αυτό οφείλεται σε συσσώρευση πέτρας. Στις περισσότερες περιπτώσεις η πέτρα εναποτίθεται κυρίως στη γλωσσική (εσωτερική) επιφάνεια των μπροστινών δοντιών, και στην εξωτερική επιφάνεια των άνω δεύτερων γομφίων. Επομένως αυτά είναι τα σημεία που θα πρέπει πρώτα να ελέγξετε. Δυστυχώς, η υποουλική πέτρα των δοντιών είναι δυσκολότερο να εντοπιστεί καθώς βρίσκεται κάτω απο τη γραμμή των ούλων και δεν είναι ορατή. Μια ένδειξη για την ύπαρξη υποουλικής πέτρας είναι αν κατά τη χρήση του οδοντικού νήματος αυτό κόβεται ή ξεφτίζει όταν το περνάμε απο τη βάση κάποιου δοντιού.

Ασθενείς που έχουν την τάση να συσσωρεύουν υποουλική αλλά όχι υπερουλική πλάκα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο οδοντιατρικών προβλημάτων, ακριβώς λόγω της δυσκολίας εντοπισμού της. Οι ασθενείς αυτοί συνήθως μαθαίνουν για την ύπαρξη της από τον οδοντίατρο τους, είτε στα πλαίσια ενός τακτικού ελέγχου είτε λόγω ενός προβλήματος (πχ μάτωμα των ούλων) που προκλήθηκε από την πέτρα.

• Τακτικό βούρτσισμα των δοντιών και χρήση οδοντικού νήματος είναι αποτελεσματικές μέθοδοι πρόληψης της δημιουργίας οδοντικής πλάκας και πέτρας στα δόντια.
• Τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο κάθε 6 μήνες για καθαρισμό των δοντιών (αποτρύγωση).
• Σε άτομα με ιστορικό συσσώρευσης πέτρας συνιστάται τουλάχιστον ένας βαθύς καθαρισμός ανά έτος.
• Συνιστάται η χρήση μιας ειδικής οδοντόκρεμας κατά της πέτρας

Οδοντόκρεμες κατά της πέτρας

Οι οδοντόκρεμες κατά της πέτρας είναι ένας ειδικός τύπος οδοντοκρεμών που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της συγκέντρωσης πέτρας, αλλά δυστυχώς δεν μπορούν να βοηθήσουν στην απομάκρυνση της ήδη δημιουργημένης πέτρας. Λειτουργούν μειώνοντας τη συγκέντρωση των αλάτων φωσφορικού ασβεστίου στο σάλιο και μειώνοντας την απορρόφηση τους απο την οδοντική πλάκα.

Οι οδοντόκρεμες κατά της πέτρας, σε μερικές περιπτώσεις, μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα υπερευαισθησίας ή ερεθισμού. Επίσης η χρήση τους συνιστάται να αποφεύγεται απο άτομα που έχουν συχνά προβλήματα με στοματικές άφθες.

Η πέτρα είναι πολύ σκληρή και ισχυρά προσκολλημένη πάνω στο δόντι. Για αυτό το λόγο δεν μπορεί ούτε να διαλυθεί ούτε να απομακρυνθεί με το βούρτσισμα των δοντιών, όπως συμβαίνει με την μικροβιακή πλάκα.

Μόνο ο επαγγελματικός καθαρισμός των δοντιών απο τον οδοντίατρο μπορεί να αφαιρέσει την πέτρα απο τα δόντια. Οι οδοντίατροι χρησιμοποιούν για την απομάκρυνση της, είτε ειδικές συσκευές υπερήχων είτε ειδικά εργαλεία (ξέστρα) ιδίως για την απομάκρυνση της υποουλικής πέτρας. Η διαδικασία είναι γνωστή σαν αποτρύγωση.