Λευκοπλακία Στόματος

Αν και ο ακριβής μηχανισμός που προκαλεί την λευκοπλακία παραμένει άγνωστος, υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που φαίνεται να συνδέονται με την εκδήλωση της πάθησης. Η επικρατούσα υπόθεση για την αιτιολόγηση της λευκοπλακίας είναι ότι μάλλον οφείλεται σε αντίδραση των κυττάρων σε καταστάσεις χρόνιου ερεθισμού του στοματικού βλεννογόνου.

Οι πιο πιθανές αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν λευκοπλακία είναι :

• Κάπνισμα. Τα επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν ισχυρή στατιστική συσχέτιση του καπνίσματος με την λευκοπλακία. Πολλές φορές η λευκοπλακία εξαφανίζεται μόλις ο ασθενής σταματήσει το κάπνισμα.
• Αλκοόλ. Μακροχρόνια ή υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ προκαλεί ερεθισμό του στόματος και μπορεί να προκαλέσει λευκοπλακία.
• Τραυματισμοί του βλεννογόνου. Ο μηχανικός ερεθισμός του βλεννογόνου των παρειών ή των ούλων, από αιχμηρά ή στραβά δόντια, ελαττωματικές προσθετικές αποκαταστάσεις (σφραγίσματα, θήκες, γέφυρες, οδοντοστοιχίες) είναι συχνά αιτία λευκοπλακίας.
• Καρκίνος στόματος. Σε ένα μικρό ποσοστό περίπου 5% των περιπτώσεων η λευκοπλακία εξελίσσεται σε καρκίνο του στόματος, χωρίς να είναι γνωστό ποιά από τις 2 παθήσεις είναι η αιτία της άλλης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η λευκοπλακία μπορεί να θεωρηθεί λοιπόν και σαν ένα πρώιμο σύμπτωμα καρκίνου του στόματος.

Άλλες καταστάσεις που ερεθίζουν τον βλεννογόνο και πιθανόν προκαλούν λευκοπλακία είναι :

• Κακές συνήθειες όπως το δάγκωμα των χειλιών, το μάσημα μολυβιών ή άλλων αντικειμένων, και το τρίξιμο των δοντιών.
• Υπερβολική έκθεση στον ήλιο
• Χρήση προϊόντων στοματικής υγιεινής που περιέχουν σανγκουινάρια
• Μόλυνση από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV)
• Candida albicans. Ο μύκητας αυτός που προκαλεί την μυκητιασική στοματίτιδα βρίσκεται συχνά στα σημεία όπου εκδηλώνεται λευκοπλακία, αλλά δεν έχει εξακριβωθεί άν η παρουσία του είναι αποτέλεσμα ή αιτία της λευκοπλακίας.

Αρχικά η λευκοπλακία εμφανίζεται σαν ένα επίπεδο γκρίζο ή λευκό σημάδι ή έλκωση στα ούλα, τη βάση του στόματος, κάτω από τη γλώσσα, ή στην έσω πλευρά των παρειών.

Μέσα σε μερικές εβδομάδες ή μήνες, σταδιακά δημιουργούνται λευκές πλάκες με παχιά, τραχιά υφή και ρυτιδωμένη, σκληρή επιφάνεια. Αυτές οι λευκές πλάκες είναι στερεά προσκολλημένες στο βλεννογόνο και δεν απομακρύνονται αν τις ξύσουμε όπως συμβαίνει όταν πρόκειται για μυκητιασική στοματίτιδα, διευκολύνοντας έτσι να διακρίνουμε τις δύο παθήσεις.

Η λευκοπλακία συνήθως δεν προκαλεί άλλα συμπτώματα όπως πόνο ή κάψιμο σαν άλλες παθήσεις του βλεννογόνου, παρά μόνο σε λίγες περιπτώσεις μια μικρή ευαισθησία σε ζεστά ή πικάντικα φαγητά.

Ακόμη όμως και αν δεν υπάρχουν ενοχλητικά συμπτώματα, επιβάλλεται η επίσκεψη στον οδοντίατρο ή τον στοματολόγο λόγω του κινδύνου του καρκίνου του στόματος. Μάλιστα αν εμφανιστούν και κόκκινες ελκώσεις στις λευκές πλάκες (ερυθροπλακία), ο κίνδυνος να πρόκειται για σύμπτωμα κακοήθους πάθησης αυξάνεται περισσότερο.

Διάγνωση

Η διάγνωση της λευκοπλακίας γίνεται με την κλινική εξέταση των λευκών πλακών που προκαλεί. Η δυνατότητα ή μή της απομάκρυνσης μέσω απόξεσης βοηθά στην διαφορική διάγνωση από την στοματίτιδα (καντιντίαση). Το σημαντικότερο σημείο όμως στην διάγνωση της λευκοπλακίας είναι να αποκλειστεί η πιθανότητα να πρόκειται για προκαρκινική βλάβη, κάτι που γίνεται με βιοψία δείγματος κυττάρων από την λευκή πλάκα.

Συνήθως το μόνο που απαιτείται για να εξαφανίσουμε τα συμπτώματα της λευκοπλακίας είναι να εντοπίσουμε και να αντιμετωπίσουμε την πηγή του ερεθισμού που την προκάλεσε.

Ανάλογα λοιπόν με την συγκεκριμένη αιτιολογία ανά περίπτωση θα πρέπει :

• Ο οδοντίατρος να εξομαλύνει τυχόν αιχμηρά σημεία των δοντιών ή των προσθετικών εργασιών.
• Να σταματήσουμε το κάπνισμα και το αλκοόλ.
• Να σταματήσουμε κακές συνήθειες που ερεθίζουν το στόμα πχ. βρουξισμό.

Οι ενέργειες αυτές όχι μόνον θα αντιμετωπίσουν την λευκοπλακία αλλά βοηθούν και στην πρόληψη της μειώνοντας την πιθανότητα επανεμφάνισης της. Μπορεί βέβαια να χρειαστούν μερικές εβδομάδες από την εξάλειψη του ερεθιστικού παράγοντα μέχρι να εξαφανιστεί πλήρως η λευκοπλακία από το στόμα. Αν στο διάστημα αυτό εμφανιστεί αύξηση μεγέθους ή αλλαγή του χρώματος ή της υφής των πλακών, επιβάλλεται η άμεση επανάληψη της βιοψίας.

Ορισμένα παράγωγα της βιταμίνης Α (ρετινοειδή) που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ακμής και άλλων δερματικών παθήσεων είναι αρκετά αποτελεσματικά και για την αντιμετώπιση της λευκοπλακίας, αλλά δυστυχώς προκαλούν αρκετές παρενέργειες ακόμη και σε τοπική χρήση.

Άν τα συμπτώματα επιμένουν (και έχει αποκλειστεί η πιθανότητα καρκίνου) μπορεί να χρειαστεί να γίνει χειρουργική αφαίρεση των λευκών πλακών, συνήθως με laser ή ηλεκτροτόμο κάτω από τοπική αναισθησία.

Αν εντοπιστεί καρκίνος επιβάλλεται η χειρουργική αφαίρεση. Η πρόγνωση εξαρτάται από τον τύπο και την έκταση του καρκίνου ανά περίπτωση.

Οι ασθενείς που έχουν εκδηλώσει κάποτε λευκοπλακία πρέπει να παρακολουθούνται περιοδικά από έναν ειδικό στοματολόγο. Αρκετοί καρκίνοι του στόματος εκδηλώνονται σε επαφή με σημεία με λευκοπλακία, ή σε σημεία όπου κατά το παρελθόν είχε εκδηλωθεί λευκοπλακία.