Καυσαλγία Στόματος / Γλώσσας

Το κύριο σύμπτωμα της καυσαλγίας είναι ένα αίσθημα καψίματος ή τσούξιμο στη γλώσσα ή σε άλλους ιστούς του στόματος όπως συνηθέστερα το κάτω χείλος και η υπερώα.

Γενικά η αίσθηση που προκαλεί η πάθηση είναι παρόμοια με την αίσθηση που έχουμε όταν κάψουμε τη γλώσσα ή το στόμα μας με ένα πολύ ζεστό φαγητό ή ρόφημα. Αλλά η κλινική εικόνα του βλεννογόνου του στόματος παραμένει απολύτως φυσιολογική.

Τα συνοδευτικά συμπτώματα της καυσαλγίας συνήθως περιλαμβάνουν :

• στεγνό ή κολλώδες στόμα
• φαγούρα ή μούδιασμα στο άκρο της γλώσσας ή σε άλλο σημείο στο στόμα
• μειωμένη ή αλλοιωμένη αίσθηση γεύσης (πικρή ή μεταλλική γεύση)

που συνδυάζονται με την εκδήλωση έντονου καυστικού πόνου.

Η λήψη τροφών που είναι ερεθιστικές για τον βλεννογόνο όπως αλμυρά, καυτερά φαγητά με πιπέρι, έντονα μπαχαρικά, κανέλλα και πολύ κρύα ή πολύ ζεστά ρηφήματα, ή οινοπνευματώδη μπορούν να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν τα συμπτώματα της καυσαλγίας.

Η καυσαλγία στόματος μπορεί να είναι οξεία με έντονα συμπτώματα που διαρκούν μερικές ημέρες ή εβδομάδες, ή χρόνια με πιό μέτρια συμπτώματα που διαρκούν για πολύ μεγαλύτερες περιόδους. Ο πόνος μπορεί να είναι συνεχής ή να εκδηλώνεται με σποραδικά επεισόδια μέσα στη μέρα με σταθερή ή αυξομειούμενη ένταση.

Το επίμονο αυτό κάψιμο στο στόμα είναι μια ιδιαίτερα ενοχλητική κατάσταση που προκαλεί αρκετά συχνά στους πάσχοντες την εκδήλωση άγχους και κατάθλιψης, ιδίως λόγω της ανησυχίας που προκαλεί η αδυναμία εντοπισμού ενός συγκεκριμένου αιτιολογικού παράγοντα και η έλλειψη αποτελεσματικής αντιμετώπισης της καυσαλγίας σε αυτές τις περιπτώσεις.

Η διάγνωση της καυσαλγίας βασίζεται στη λήψη αναλυτικού ιατρικού ιστορικού και στην ενδελεχή κλινική ή και εργαστηριακή εξέταση της στοματικής κοιλότητας του ασθενή ώστε να επιβεβαιωθεί ότι ο βλεννογόνος του στόματος είναι υγιής και δεν υπάρχει κάποια άλλη παθολογική κατάσταση.

Οι εξετάσεις αυτές περιλαμβάνουν:

• Φυσική εξέταση του στόματος για εμφανείς ανωμαλίες, άφθες, λειτουργία σιελογόνων κ.α.
• Εξετάσεις αίματος για ανίχνευση λοιμώξεων, αναιμίας, διαβήτη, υποθυρεοειδισμού κ.α.
• Μικροβιακή καλλιέργεια για διερεύνηση τυχόν μυκητίασης
• Βιοψία σε περίπτωση ύπαρξης διακριτών στοματικών βλαβών
• Αλλεργικά τεστ για εντοπισμό τροφών που μπορεί να προκαλούν ερεθισμό

Δυστυχώς σε πολλές περιπτώσεις, ακόμη και μετά από όλες τις πιθανές εξετάσεις, είναι αδύνατο να εντοπιστεί μιά συγκεκριμένη αιτία της καυσαλγίας του στόματος ή της γλώσσας.

Η καυσαλγία του στόματος μπορεί να είναι ιδιοπαθής ή δευτεροπαθής. Στην ιδιοπαθή καυσαλγία ο καυστικός πόνος εμφανίζεται στη στοματική κοιλότητα χωρίς να υπάρχει καμία συστηματική παθολογική κατάσταση που να σχετίζεται με την νόσο. Στην δευτεροπαθή μορφή του συνδρόμου, η καυσαλγία του στόματος συνυπάρχει με άλλα νοσήματα και καταστάσεις, και πιθανόν αποτελεί απλά ένα σύμπτωμα παρά μια αυτοτελή πάθηση.

Γενικά, παρότι δεν έχει διευκρινιστεί ο ακριβής μηχανισμός που την προκαλεί, η καυσαλγία του στόματος φαίνεται ότι συνδέεται με ένα μεγάλο αριθμό άλλων παραγόντων όπως :

• Τραυματισμοί του βλεννογόνου
• Ξηροστομία
• Στοματίτιδα ή μυκητίαση
• Χρόνιο άγχος ή κατάθλιψη
• Μεταβολικές δυσλειτουργίες, έλλειψη βιταμινών, σιδήρου κ.α.
• Τροφικές αλλεργίες σε ορισμένες τροφές, συντηρητικά ή χρωστικές τροφίμων, αρωματικά κ.α.
• Τεχνητές Οδοντοστοιχίες που ερεθίζουν το βλεννογόνο λόγω κακής πρόσφυσης ή ελλειπούς καθαρισμού.
• Αγγειοτασικά φάρμακα
• Ορμονικές διαταραχές / Εμμηνόπαυση
• Γαστρο-οισοφαγικό Σύνδρομο, που ερεθίζει το στόμα λόγω του όξινου περιβάλλοντος που δημιουργεί.
• Παθήσεις των νεύρων, και κυρίως βλάβες των νεύρων της γλώσσας.
• Ενδοκρινικές παθήσεις, διαβήτης, υποθυρεοειδισμός, λόγω των προκαλούμενων αλλαγών στη χημική ισορροπία της στοματικής κοιλότητας.

Δεν υπάρχουν ενδείξεις που να συνδέουν το σύνδρομο της καυσαλγίας στόματος με τον καρκίνο του στόματος ή το AIDS. Πρόκειται για μια κατάσταση που δεν είναι μεταδοτική από άτομο σε άτομο.

Ο τρόπος αντιμετώπισης και ανακούφισης των συμπτωμάτων και η θεραπεία της καυσαλγίας στόματος εξαρτώνται απο την αιτία που έχει προκαλέσει το πρόβλημα, αν βέβαια αυτή καταστεί δυνατόν να εντοπιστεί.

Θεραπεία δευτεροπαθούς καυσαλγίας στόματος

Για περιπτώσεις δευτεροπαθούς καυσαλγίας, ανάλογα με την πιθανολογούμενη αιτία ή αιτίες, η αντιμετώπιση της μπορεί να γίνει με :

Τα ψυχολογικά αίτια της καυσαλγίας στόματος είναι τα δυσκολότερα να εντοπιστούν αλλά και να αντιμετωπιστούν. Η συνιστώμενη θεραπεία είναι η χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, αλλά δυστυχώς αυτά έχουν σαν συνήθη παρενέργεια την δημιουργία ξηροστομίας, που επίσης μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει ένα περιστατικό καυσαλγίας στόματος ή γλώσσας.

Θεραπεία ιδιοπαθούς καυσαλγίας στόματος

Η ιδιοπαθής καυσαλγία στόματος (όταν δηλαδή δεν υπάρχει σύνδεση με κάποια άλλη πάθηση) υπάγεται στην κατηγορία των νευροπαθητικών πόνων του περιφερικού ή/και κεντρικού νευρικού συστήματος που πιθανόν να οφείλεται σε κάποια πάθηση των αισθητικών νευρικών ινών της γλώσσας ή του στόματος. Δυστυχώς η θεραπεία της ιδιοπαθούς καυσαλγίας είναι εξαιρετικά δύσκολη και περιορίζεται στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και στην ψυχολογική υποστήριξη του ασθενούς. Είναι σημαντικό για την πορεία της νόσου, ο ασθενής να κατανοήσει τη φύση της πάθησης και να καθησυχαστεί επαρκώς για το γεγονός ότι παρά τα ενοχλητικά συμπτώματα το πρόβλημα δεν σχετίζεται με άλλη πάθηση ούτε υπάρχει κίνδυνος για την υγεία του.

Η φαρμακευτική αντιμετώπιση της ιδιοπαθούς καυσαλγίας στόματος περιλαμβάνει την τοπική εφαρμογή καψαϊκίνης, κσι την συστηματική χορήγηση αντικαταθλιπτικών και αγχολυτικών φαρμάκων όπως η κλοναζεπάμη. Ενθαρρυντικά αποτελέσματα έχει δείξει και η λήψη θειοκτικού οξέος (alpha-lipoic acid), ενός αντιοξειδωτικού που εκτιμάται ότι λειτουργεί δεσμεύοντας τις τοξικές ουσίες που παράγονται σε καταστάσεις στρες.

Σε αρκετούς ασθενείς τα συμπτώματα της χρόνιας ιδιοπαθούς καυσαλγίας στόματος εξαφανίζονται μετά από 6-7 χρόνια, ή τουλάχιστον υποχωρούν, ανεξάρτητα αν έχει χορηγηθεί κάποια θεραπευτική αγωγή.

Για την προσωρινή ανακούφιση των επώδυνων συμπτωμάτων της καυσαλγίας συνιστάται να :

• Αποφεύγετε ερεθιστικές τροφές (πικάντικες, αλμυρές, όξινες, πολύ ζεστές ή κρύες) και το αλκοόλ
• Πίνετε συχνά νερό
• Μην καπνίζετε

Γενικά, συνιστάται να αποφεύγεται οτιδήποτε θα μπορούσε να προκαλέσει τον ερεθισμό του βλεννογόνου του στόματος, καθώς και να γίνονται τακτικές επισκέψεις σε ειδικό στοματολόγο για την παρακολούθηση της κατάστασης. Δυστυχώς, λόγω της φύσης της πάθησης, δεν υπάρχει δυνατότητα αποτελεσματικής πρόληψης της καυσαλγίας του στόματος ή της γλώσσας.