Στοματίτιδα • Μυκητίαση Στόματος • Αιτίες • Θεραπεία

Η μυκητίαση του στόματος οφείλεται στην υπερβολική ανάπτυξη του μύκητα Candida albicans (ή και άλλων μη albicans στελεχών). Ο Candida Albicans βρίσκεται φυσιολογικά στο στόμα πολλών ανθρώπων αλλά δεν προκαλεί προβλήματα όσο ο πληθυσμός του βρίσκεται υπό έλεγχο μέσω του φυσιολογικού ανταγωνισμού με τους υπόλοιπους μικροοργανισμούς που υπάρχουν στο στόμα.

Οποιαδήποτε κατάσταση διαταράξει την φυσιολογική ισορροπία του οικοσυστήματος του στόματος μπορεί να αποτελέσει δυνητικά αιτία στοματίτιδας. Γενικά, αυτό μπορεί να συμβεί λόγω καταστάσεων που είτε επηρεάζουν τη λειτουργία του ανσοποιητικού συστήματος είτε επηρεάζουν άμεσα το περιβάλλον του στόματος.

Αιτίες μυκητίασης λόγω ανοσοποιητικού συστήματος

Ένα αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης μολύνσεων όπως είναι και η στοματίτιδα, γιατί μειώνεται η ικανότητα του σώματος να αμύνεται σε προσβολές ιών, βακτηρίων ή μυκήτων. Για αυτό το λόγο οι στοματίτιδες είναι συχνότερες σε μωρά και ηλικιωμένους. Ομάδες πληθυσμού που γενικά δεν έχουν ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα και είναι επιρρεπείς σε στοματίτιδες και γενικά μυκητιάσεις είναι:

• Άτομα με κακή γενική υγεία
• Ασθενείς με καρκίνο που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία
• Ασθενείς με AIDS
• Άτομα με υποθυρεοειδισμό ή υπερθυρεοειδισμό
• Άτομα σε ανοσοκαταστολή λόγω μεταμόσχευσης

Οι μυκητιάσεις σε αυτούς τους ασθενείς μπορεί να έχουν σοβαρές επιπτώσεις αν επεκταθούν στο λαιμό προκαλώντας δυσκολία στη διατροφή και αναπνευστικά προβλήματα αν προσβληθούν οι πνεύμονες.

Στοματίτιδα από αντιβιοτικά

Η παρατεταμένη λήψη αντιβιοτικών ευρέος φάσματος όπως και η χρήση εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών προκαλεί αλλαγές στην φυσιολογική χλωρίδα του στόματος. Τα αντιβιοτικά καταστέλλουν ορισμένους τύπους μικροβίων μειώνοντας τον πληθυσμό τους, δίνοντας όμως έτσι τη δυνατότητα σε άλλα μικρόβια να αναπτυχθούν περισσότερο καταλαμβάνοντας τη θέση τους. Ένας από τους μικροοργανισμούς του στόματος που συχνά επωφελείται από τη δράση των αντιβιοτικών είναι ο μύκητας Candida Albicans που προκαλεί την μυκητιασική στοματίτιδα ή καντιντίαση.

Στοματίτιδα από οδοντοστοιχίες

Όταν οι τεχνητές οδοντοστοιχίες δεν εφαρμόζουν σωστά στα ούλα είναι πιθανόν να οδηγήσουν στην εκδήλωση στοματίτιδας, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που συνυπάρχει και πλημελλής καθαρισμός τους. Συνήθως εμφανίζεται με τη μορφή ερυθρών πλακών με βελούδινη υφή κάτω από τις τεχνητές οδοντοστοιχίες στην περιοχή της άνω οδοντοστοιχίας, την υπερώα και τα ούλα. Αυτός ο τύπος στοματίτιδας από οδοντοστοιχίες είναι γνωστός σαν ‘χρόνια ερυθηματώδης μυκητίαση’.

Άλλες αιτίες στοματίτιδας

Η κακή στοματική υγιεινή, το κάπνισμα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, το άγχος, αλλά και ορισμένα φάρμακα μπορεί να επηρεάσουν την χημική ισορροπία του στόματος ευνοώντας τη ανάπτυξη μυκήτων σαν τον Candida Albicans σε βάρος άλλων μικροβίων του στόματος, και προκαλώντας μυκητιάσεις. Οι ασθενείς με διαβήτη έχουν υψηλή περιεκτικότητα γλυκόζης στο σάλιο που βοηθά την ανάπτυξη των μυκήτων.

Στοματίτιδα σε μωρά λόγω μετάδοσης από τη μητέρα

Η εμφάνιση στοματίτιδας σε νεογέννητα μωρά οφείλεται ενίοτε σε απευθείας μόλυνση από τη μητέρα τους κατά τη στιγμή της γέννησης όταν αυτή τυχαίνει να πάσχει από μυκητιασική κολπίτιδα. Τα συμπτώματα υποχωρούν 7-10 ημέρες μετά την γέννα. Αν το μωρό θηλάζει είναι πιθανόν να προκληθεί επιμόμυνση των θηλών του στήθους της μητέρας από τον μύκητα με συμπτώματα τον επίπονο θηλασμό, κάψιμο, τσούξιμο και φαγούρα.

Με τη σωστή ιατρική αντιμετώπιση οι συνήθεις περιπτώσεις στοματίτιδας μυκητιασικής προέλευσης θεραπεύονται αποτελεσματικά σε περίπου 2 εβδομάδες. Οι μυκητιάσεις είναι γενικά δυσκολότερο να αντιμετωπιστούν σε ασθενείς με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα.

Το πρώτο βήμα της θεραπείας για την αντιμετώπιση της στοματίτιδας είναι να σταματήσουμε την ανάπτυξη του μύκητα, χρησιμοποιώντας αντιμυκητιασικά φάρμακα που λαμβάνονται για 7 έως 14 ημέρες. Για ήπιες περιπτώσεις συνιστάται η τοπική χρήση νυστατίνης ή κλοτριμαζόλης. Για πιό σοβαρές περιπτώσεις χρησιμοποιούνται επίσης η κετοκοναζόλη και η φλουκοναζόλη. Ορισμένα φάρμακα για τις μυκητιάσεις μπορεί να προκαλέσουν βλάβη του ήπατος ή να αλληλεπιδρούν με άλλα φάρμακα, για αυτό είναι απαραίτητο να λαμβάνονται μόνο μετά από την υπόδειξη ιατρού.

Για την πρόληψη τυχόν υποτροπής και επανεμφάνισης του προβλήματος πρέπει στη συνέχεια να εντοπιστούν και αν είναι δυνατόν να εξαλειφθούν τα αίτια που προκάλεσαν την εκδήλωση της στοματίτιδας.

Ο στόχος της θεραπείας της μυκητίασης δεν είναι σε καμμία περίπτωση η πλήρης εξάλειψη του μύκητα από τη στοματική κοιλότητα, αλλά η επαναφορά και διατήρηση του πληθυσμού του σε φυσιολογικά επίπεδα.

Φυσικές θεραπείες για αντιμετώπιση στοματίτιδας -
Εναλλακτικές θεραπείες για την μυκητίαση του στόματος

Τα περισσότερα υγιή άτομα μπορούν να αντιμετωπίσουν μια ήπια μυκητίαση του στόματος χωρίς τη λήψη φαρμάκων, αλλά μέσω εναλλακτικών φυσικών θεραπειών :

• Το γιαούρτι θεωρείται η πιο αποτελεσματική θεραπεία για τις μυκητιάσεις του στόματος. Το γιαούρτι δεν καταπολεμά τον μύκητα που προκαλεί το πρόβλημα, αλλά βοηθά να επανέλθει η χημική και μικροβιακή ισορροπία στο στόμα επιτυγχάνοντας έμμεσο έλεγχο του πληθυσμού του Candida Albicans.
• Το σκόρδο θεωρείται ότι έχει αντιμικροβιακές και αντιμυκητιασικές ιδιότητες. Τρώγοντας ωμό σκόρδο ή παίρνοντας κάψουλες σκόρδου από ένα φαρμακείο μπορούμε να ελέγξουμε μια στοματίτιδα.

Αν οι εναλλακτικές θεραπείες δεν καταφέρουν να ελέγξουν αποτελεσματικά την στοματίτιδα, ο οδοντίατρος, στοματολόγος ή ιατρός θα συστήσει τη λήψη και κάποιου αντιμυκητιασικού φαρμάκου.

Για την πρόληψη της εμφάνισης μυκητιάσεων έχουν προταθεί τα κάτωθι:

• Τρώτε άφθονο γιαούρτι ιδίως τις περιόδους που παίρνετε αντιβιοτικά. Η λήψη οξεόφιλων καψουλών βοηθά επίσης στη διατήρηση της ισορροπίας της χλωρίδας του στόματος
• Περιορίστε την κατανάλωση σακχάρων, αλκοόλ, και τροφών που περιέχουν ζύμες όπως το ψωμί και η μπύρα.
• Περιορίστε τη χρήση αντιβιοτικών. Χρησιμοποιείτε τα μόνο για το διάστημα που έχει υποδείξει ο ιατρός και στη σωστή δοσολογία.
• Μειώστε ή σταματείστε το κάπνισμα
• Διατηρείτε καλή στοματική υγιεινή
• Αν χρησιμοποιείτε τεχνητές οδοντοστοιχίες: Βγάζετε τις οδοντοστοιχίες για αρκετές ώρες και πλένετε τις σχολαστικά πριν τη χρήση (καθαρισμός τεχνητών οδοντοστοιχιών)
• Επισκέπτεστε τακτικά τον οδοντίατρο
• Αν έχετε αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα ή είστε σε ανοσοκαταστολή μπορεί να χρειάζεται η τακτική προληπτική χρήση αντιμυκητιασικών σκευασμάτων.