Απόπτωση Νεογιλών Δοντιών

Το ανθρώπινο είδος ανήκει στα διφυόδοντα, δηλαδή στα ζώα που αναπτύσσουν δύο σειρές δοντιών στη ζωή τους. Μιά πρώτη ομάδα 20 παιδικών δοντιών (νεογιλά) τα οποία αλλάζουν αργότερα με μιά ομάδα 32 μόνιμων δοντιών.

Στα πρώτα χρόνια της ζωής το στόμα του παιδιού είναι πολύ μικρό για να μπορέσει να χωρέσει εξ'αρχής ένα πλήρες σετ 32 μεγάλων μόνιμων δοντιών. Η ύπαρξη των νεογιλών πρώτων δοντιών είναι απαραίτητη όχι μόνο για την εκτέλεση των βασικών λειτουργιών όπου συμμετέχουν (πχ. μάσηση και ομιλία), αλλά και για να προετοιμάσουν το χώρο για τα επερχόμενα μόνιμα δόντια. Ο ρόλος τους είναι κρίσιμος για την διαμόρφωση σωστής ευθυγράμμισης και σύγκλεισης της μόνιμης οδοντοφυίας. Όταν οι μόνιμοι διάδοχοι τους είναι έτοιμοι να ανατείλουν, τα νεογιλά δόντια έχουν εκπληρώσει το σκοπό τους και είναι πλέον ο φυσικός προορισμός τους να πέσουν (απόπτωση). Η περίοδος αυτή κατά την οποία το παιδί «αλλάζει δόντια» διαρκεί 6 με 7 χρόνια.

Τα παιδιά αρχίζουν να χάνουν τα παιδικά τους δόντια και να τα αλλάζουν με μόνιμα λίγο μετά τη συμπλήρωση των 6 χρόνων και η διαδικασία ολοκληρώνεται όταν γίνουν 12-13 χρόνων.

Τα νεογιλά δόντια πέφτουν ακολουθώντας συνήθως ένα παρόμοιο πρότυπο με αυτό με το οποίο ανέτειλαν στο στόμα. Οι κάτω κεντρικοί τομείς (τα 2 δόντια στο κέντρο) είναι κανονικά τα πρώτα που πέφτουν, ακολουθούμενα από τους υπόλοιπους τομείς, κατόπιν τους πρώτους γομφίους, έπειτα τους κυνόδοντες, και τέλος τους δεύτερους νεογιλούς γομφίους που είναι συνήθως τα παιδικά δόντια που πέφτουν τελευταία. Η απόπτωση των νεογιλών συμβαίνει συνήθως σε συμμετρικά ζεύγη (όπως και η ανατολή τους), με τα ίδια δόντια της κάθε γνάθου και στις 2 πλευρές της να πέφτουν περίπου στην ίδια χρονική περίοδο.

Οι γνάθοι στην ηλικία αυτή έχουν ήδη μεγαλώσει ικανοποιητικά για να προσφέρουν τον απαραίτητο χώρο για τα μεγαλύτερου μεγέθους ενήλικα δόντια. Κανονικά η διαδικασία της απόπτωσης των νεογιλών δοντιών προχωρά, όταν το αντίστοιχο μόνιμο που θα το αντικαταστήσει έχει συμπληρώσει την ανάπτυξη του και είναι έτοιμο να ανατείλει. Τα νεογιλά πρέπει λοιπόν να πέσουν για να απελευθερώσουν το χώρο και να μπορέσουν να αναπτυχθούν σωστά τα μόνιμα.

Για την περίοδο που ξεκινά από την ανατολή του πρώτου μόνιμου δοντιού μέχρι να πέσει και ο τελευταίος νεογιλός, το παιδί έχει τον λεγόμενο 'μεικτό φραγμό' με δόντια και των δύο τύπων. Με την απώλεια του τελευταίου μόνιμου γομφίου το παιδί αποκτά πλέον τον 'μόνιμο φραγμό'.

Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει το στατιστικά αναμενόμενο χρονοδιάγραμμα απόπτωσης των νεογιλών, ώστε να γνωρίζουμε πότε περίπου κάθε ένα παιδικό δόντι αναμένεται να πέσει φυσιολογικά:

Από τα 32 μόνιμα δόντια, οι 12 γομφίοι ανατέλουν σε 'ελεύθερο' χώρο στο πίσω μέρος των γνάθων. Όμως τα υπόλοιπα 20 (τομείς, κυνόδοντες, προγόμφιοι) παίρνουν τη θέση των προϋπαρχόντων νεογιλών. Για να μπορέσει να γίνει αυτό θα πρέπει πρώτα τα παιδικά δόντια να έχουν απομακρυνθεί.

Τα 20 μόνιμα δόντια που αντικαθιστούν νεογιλά, αναπτύσσονται σταδιακά κάτω, δίπλα ή ανάμεσα στις ρίζες των νεογιλών μέσα στη γνάθο. Καθώς η μύλη του μόνιμου δοντιού πλησιάζει στο τελευταίο στάδιο ανάπτυξης της, εξειδικευμένα κύτταρα που ονομάζονται οστεοκλάστες αρχίζουν να αποδομούν και να διαλύουν τις ρίζες του νεογιλού που βρίσκεται από πάνω του. Η διαδικασία αυτή ξεκινά περίπου ένα χρόνο πριν έρθει η ώρα να ανατείλει. Το μόνιμο δόντι συνεχίζει να αναπτύσσεται και να πλησιάζει αργά προς την επιφάνεια καταλαμβάνοντας το χώρο που απελευθερώνεται μέσα στο οστό απο την διάλυση της ρίζας του νεογιλού.

Όταν η ρίζα τους έχει ήδη αποδομηθεί αρκετά, τα πρώτα παιδικά δόντια αρχίζουν να χαλαρώνουν και να κουνιούνται όλο και περισσότερο μέχρι που πέφτουν φυσιολογικά όταν πλέον η ρίζα έχει πλήρως διαλυθεί.

Άν για οποιοδήποτε λόγο δεν ολοκληρωθεί η αποδόμηση της ρίζας του νεογιλού, αυτό δεν θα πέσει για να ανοίξει τον χώρο. Σε αυτή την περίπτωση το μόνιμο δόντι μπορεί να ανατείλει σε ανώμαλη θέση, ή να αποτύχει τελείως να ανατείλει και να παραμείνει εγκλωβισμένο στη γνάθο. Τότε το παιδικό δόντι πρέπει να εξαχθεί από τον οδοντίατρο για να μπορέσει το μόνιμο να ανατείλει και να πάρει την κανονική του θέση.

Συνήθως τα πρώτα παιδικά δόντια πέφτουν από μόνα τους σε λίγες εβδομάδες απο τη στιγμή που αρχίζουν να κουνιούνται χωρίς να προκαλέσουν κάποιο πρόβλημα ή πόνο στο παιδί. Το παιδί μάλιστα μπορεί να βοηθήσει το δόντι να πέσει γρηγορότερα κουνώντας το απαλά με τη γλώσσα ή με το δάκτυλο. Σε καμμία περίπτωση πάντως δεν πρέπει να βγάζουμε ένα παιδικό δόντι με τη βία πριν αυτό είναι έτοιμο να πέσει φυσιολογικά γιατί μπορεί να σπάσει και να προκληθεί μόλυνση ή να τραυματιστεί το μόνιμο δόντι. Άν αυτό καταστεί αναγκαίο, γιατί πχ. το δόντι πονάει με το κούνημα ή στη μάσηση, είναι προτιμότερο η εξαγωγή του να γίνει από έναν παιδοδοντίατρο.

Τα πρώτα παιδικά δόντια είναι απαραίτητα για τη σωστή ανάπτυξη και καθοδήγηση στη σωστή θέση της μόνιμης οδοντοφυίας. Η πρόωρη απώλεια ενός νεογιλού δοντιού ή η αδυναμία του να πέσει φυσιολογικά όταν πρέπει, μπορεί να δημιουργήσουν σοβαρές επιπλοκές στην ανατολή των μόνιμων δοντιών.